باریک‌بینی در معنا و نسبت میان کلمات، از بایسته‌های درست‌نویسی است. گاهی کلمات در معنای خود به کار نمی‌روند و در جای خود نمی‌نشینند. برخی کلماتی که گاه در معنا یا در جای خود به کار نمی‌روند، به این قرار است:

“ناجی”، یعنی نجات یابنده، نه نجات دهنده، نجات دهنده، “منجی” است.

“نگاه داشتن” به معنای نگهداری و حفظ است، نه نگاه کردن یا نگرستن. بنابراین جملۀ “نخست نگاهی داریم به اهم اخبار” غلط است.

کلمۀ “همراه” نیازی به حرف اضافه “با” ندارد. “همراه او رفتم” بهتر است از “همراه با او رفتم”.

“استفاده” کردنی است و “سود” بردنی؛ نه بر عکس.

“اخیر الذکر” درست است، نه “فوق الذکر”، و بهتر از هر دو “پیش گفته” یا مانند آن است.

محققی که مطالعات معرفت شناختی دارد، اگر خود را “معرفت پژوه” بخواند و بداند، سخنی خلاف تواضع نگفته است؛ بر خلاف هنگامی که خود را “معرفت شناس” می‌خواند.

بهتر است کلمۀ “طریق” را در معنای درست، یعنی “راه” به کار بریم، نه در معنای روش و شیوه. “طریق قانون” یعنی “راه قانون” اما جملۀ “پیامک دادن، طریق مجازی برای ارتباط‌گیری است” معنای درستی ندارد؛ زیرا “پیامک دادن” راه نیست؛ روش است.

همچنین در ترکیب “طریق شفاهی”، “طریق” در معنای روش و شیوه به کار رفته است که چندان درست نیست. همچنین در عبارت “پیامبران به طریق گفت‌وگو و با شیوۀ مسالمت‌آمیز پیام خود را ابلاغ کردند” کلمۀ “طریق” در معنای روش به کار رفته است که غلط است.

“سوگمندانه” قید حالت است برای گوینده؛ یعنی باید مربوط به او شود، نه موضوعی که دربارۀ آن سخن می‌گوید. بنابراین جملۀ “سوگمندانه جامعۀ ما قانون‌گرا نیست” درست نیست؛ چون جامعۀ قانون‌گریز، سوگمند نیست؛ بلکه گوینده، از قانون‌گریزی جامعه سوگمند است. درست‌تر آن است که بگوید:”سوگمندانه باید گفت جامعۀ ما قانون‌گرا نیست.”

همچنین به دلیل بار عاطفی سنگین و اندوه فراوانی که در “سوگ” است، قید “سوگمندانه” را باید در جایی به کار برد که به واقع جای سوگ و اندوه فراوان است. از این رو، جملۀ “سوگمندانه باید بگویم که در این مقاله، غلط‌های بسیاری دیدم” مناسب نیست؛ چون غلط‌های یک مقاله، کسی را به سوگ نمی‌نشاند. در این جا قید “متأسفانه” بهتر است.

“مهم‌ترین کارکرد دین، عبارت است از نیل انسان به سعادت” وقتی سخن از “مهم‌ترین” است، خواننده منتظر “یک” چیز است، نه “چند” چیز.

کلیشۀ “محسوب می‌شود” را باید در جایی به کار بریم که بخواهیم چیزی را بگوییم که خلاف تصور عمومی یا مخاطب است، یا قصد برجسته کردن آن را داریم. دربارۀ چیزی که به خودی خود مقبول و جا افتاده است، نباید از این کلیشه استفاده شود.

مثلا در جملۀ پیش‌رو، نیازی به “محسوب شدن” نیست: “قرآن نزد مسلمانان، کتاب آسمانی و معجزۀ پیامبر محسوب می‌شود” آسمانی و معجزه بودن قرآن نزد مسلمانان، نیازی به تأکید و برجسته‌سازی ندارد.

در این جا باید بگوییم : “قرآن نزد مسلمانان، کتاب آسمانی و معجزۀ پیامبر است.” اما در جملۀ زیر کلیشۀ “محسوب شدن” به درستی به کار رفته است : ” ایران از کشورهای خشکسال محسوب می‌شود.”

“گزار” و “گذار” نباید جای همدیگر را بگیرند. “گزاردن” به معنای ادا کردن و به جای آوردن کاری است؛ مانند نمازگزار، حج‌گزار، خدمت‌گزار، سپاس‌گزار، حق‌گزار، وام‌گزار، پیغام‌گزار، سنت‌گزار.

اما “گذار” از مصدر “گذاشتن” به معنای نهادن است؛ مانند بنیان‌گذار، تأثیرگذار، رهگذار، معنای دیگر آن “عبور” است؛ مانند “دوران‌گذار”، “گذار از سنت” و “گشت‌وگذار”.